Ανάπνευσε όπως προστάζει η Φύση!
Εισαγωγή & Προσωπική Εμπειρία
Για πολλούς, μέχρι και σήμερα παραμένει άγνωστη η σπουδαιότητα της Αναπνοής, και κατ’ επέκταση η σημασία της Ρινικής Αναπνοής. Συχνά παραβλέπεται το γεγονός ότι χρειάζεται να ξαναβρούμε, σε γενικότερο επίπεδο, τον σωστό τρόπο Αναπνοής. Έχουμε ξεχάσει εντελώς πώς γίνεται, ενώ οι ρυθμοί της καθημερινότητάς μας φαίνεται να μην μας το επιτρέπουν ή, τουλάχιστον, να μας καθυστερούν από το να ξαναβρούμε τον χαμένο τρόπο Αναπνοής. Ωστόσο, δεν είναι κάτι ανέφικτο ή ακατόρθωτο. Το βέβαιο είναι ότι, μέσα από σοφή και συνειδητή επιλογή, σωστή διάθεση και αφιερώνοντας λίγο από τον πολύτιμο χρόνο μας στην επανεκπαίδευση του νου και του σώματος, μπορούμε να αντλήσουμε αυτή την πολύτιμη γνώση και να εφαρμόσουμε ξανά σωστά την Αναπνοή.
Αποτέλεσμα θα είναι, βέβαια, η πρόσβαση και η αποκόμιση πολλών από τα οφέλη που μας προσφέρει η Ρινική Αναπνοή, μεγάλο μέρος των οποίων αυτήν τη στιγμή παραμένει άγνωστο. Αυτή η άγνοια μπορεί να οφείλεται είτε σε πραγματική αδιαφορία είτε σε μια ασυνείδητη επιλογή, που ενισχύεται από την πίεση της καθημερινότητας και το στρες που αυτή δημιουργεί. Οι ρυθμοί της ζωής αφήνουν συχνά το αποτύπωμά τους στον τρόπο που αναπνέουμε, επηρεάζοντας αρνητικά τη φυσική μας λειτουργία. Στη σύγχρονη εποχή το φαινόμενο αυτό αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο ζούμε, με αποτέλεσμα τα οφέλη της Ρινικής Αναπνοής να παραμένουν ανεκμετάλλευτα. Η κατάσταση αυτή αντικατοπτρίζει πλήρως τον σύγχρονο τρόπο ζωής και, τελικά, μας κρατά μακριά από τα οφέλη της Ρινικής Αναπνοής, αφήνοντάς τα ανεκμετάλλευτα. Το βέβαιο είναι ότι μια τέτοια στάση λειτουργεί εις βάρος της υγείας μας, εφόσον δεν αναζητήσουμε εκ νέου και δεν ενθυμηθούμε τον ορθό τρόπο εκτέλεσης της Αναπνοής.
Η Αναπνοή αποτελεί την ίδια την Πηγή Ζωής, προσφέροντας ζωντάνια, ζωτικότητα και αποτελεί την πιο στενή μας σύνδεση με το περιβάλλον. Δεν είναι όμως μόνο αυτά και δεν παραμένει απλώς μια λειτουργία. Κρύβει μέσα της ανυπολόγιστη ενέργεια, η οποία με την επέκτασή της σε ολόκληρο το σώμα, κατασταλάζει στα κάτω κέντρα αβίαστα, παραμένει ισχυρή και σταθερή και έτσι βλασταίνει. Επέρχεται η ανάπτυξή της και αποτραβιέται προς τα ανώτερα κέντρα μέχρι να φτάσει μέχρι την κορυφή του κεφαλιού.
Πρόκειται για κανόνα ο οποίος περιγράφει απόλυτα τη σημαντικότητα της Αναπνοής και υπάρχει σαν επιγραφή σε λίθινη πλάκα της δυναστείας του Τζόου, 500π.Χ. Αναζητήστε την επιγραφή στη μηχανή αναζήτησης της Google για να βρείτε το πρωτότυπο. Σοφά ο συγγραφέας του βιβλίου «ΑΝΑΣΑ», James Nestor (BREATH: The New Science of a Lost Art, James Nestor), μέσα από το οποίο παίρνουμε πολύτιμη γνώση αυτή τη στιγμή, την κατατάσσει στην αρχή του βιβλίου του κάνοντας έτσι είσοδο σε αυτό το γεμάτο γνώσεις ταξίδι.
Προσωπικά, η αναπνοή δεν ήταν πάντα στο επίκεντρο. Για χρόνια τη θεωρούσα αυτονόητη, μια διεργασία που απλώς συμβαίνει, μέχρι που μέσα από την πρακτική της Γιόγκα άρχισα να συνειδητοποιώ τη δύναμη της Ρινικής Αναπνοής και τα οφέλη που μπορεί κανείς να αποκομίσει μέσα από αυτήν. Από τότε, η καθημερινότητά μου άλλαξε!
Ένιωσα μέσα από τη συνειδητή και ορθή εκτέλεσή της περισσότερη ενέργεια, διαύγεια, καλύτερη συγκέντρωση και ηρεμία. Αυτή η προσωπική εμπειρία ήταν κάτι επιπλέον το οποίο με ώθησε να εμβαθύνω και να θελήσω να μοιραστώ σήμερα αυτά τα συμπεράσματα.
Τι λέει η επιστήμη για τη ρινική vs στοματική αναπνοή
Η αναπνοή ορθά και σοφά, αλλά και εκ φύσεως, χρειάζεται να γίνεται κοιλιακά διαφραγματικά, όπως συνέβαινε από όταν γεννηθήκαμε. Βέβαια, στην πορεία το χάσαμε λόγω πολλών παραγόντων. Αγνά και διαφωτιστικά, η διδασκαλία της Επιστήμης της Γιόγκα μας υπενθυμίζει ότι για ακόμη καλύτερα και πιο προσοδοφόρα αποτελέσματα χρειάζεται επίσης η Αναπνοή να εκτελείται όχι μόνο Διαφραγματικά, αλλά και Ρινικά.
Για χρόνια η Αναπνοή δεν βρισκόταν στο επίκεντρο της καθημερινότητάς μου. Τη θεωρούσα αυτονόητη, μια διεργασία που απλώς συμβαίνει, μέχρι που μέσα από την πρακτική της Γιόγκα άρχισα να συνειδητοποιώ τη δύναμη και τη σημασία της Ρινικής Αναπνοής. Η συνειδητή και σωστή εκτέλεσή της με βοήθησε να νιώσω περισσότερη ενέργεια, διαύγεια και ηρεμία, ενώ βελτιώθηκε η συγκέντρωσή μου. Αντίστοιχα, παρατήρησα ότι το σώμα μου αισθανόταν πιο ελαστικό και ξεκούραστο, η αναπνοή μου ήταν πιο βαθιά και πλήρης, και η συνολική μου φυσική αντοχή αυξήθηκε. Επιπλέον, παρατήρησα αλλαγές στο πρόσωπό μου. Τα χαρακτηριστικά του φαίνονταν πιο ήρεμα, η έκφραση πιο χαλαρή και ισορροπημένη, κάτι που αντανακλούσε και τη γενικότερη αίσθηση ευεξίας που ένιωθα. Ακόμη, η συνειδητή ρινική αναπνοή με βοήθησε να χαλαρώνω γρηγορότερα σε στρεσογόνες καταστάσεις, να ελέγχω καλύτερα τον
καρδιακό μου ρυθμό μέσω της μεταβλητότητας καρδιακού ρυθμού (HRV) και να νιώθω πιο ισορροπημένη συναισθηματικά. Αυτή η εμπειρία με ώθησε να εμβαθύνω περαιτέρω στη Ρινική Αναπνοή, να εξερευνήσω τις τεχνικές της Γιόγκα όπως η Nadhi Shodhana και να θέλω να μοιραστώ τα συμπεράσματα και τα οφέλη της με άλλους.
Με βάση τα δεδομένα που παρέχει η Επιστήμη αυτή, καθώς και μέσα από έρευνες του συγγραφέα – ερευνητή, καταλήγουμε στο γεγονός ότι χρειάζεται να εκτελούμε συνειδητά όσο περισσότερο μπορούμε Ρινική Διαφραγματική Αναπνοή μέχρι να εγκατασταθεί πλήρως ξανά στο σύστημά μας.
Οι λόγοι είναι πολλοί και σημαντικοί. Τους αναφέρω στην πορεία, μεταφέροντας αποσπάσματα (κάποια από αυτά αυτούσια) από το βιβλίο του συγγραφέα, πηγή που με έχει εμπνεύσει και παρακινήσει ώστε να ξεκινήσω τη διαδικασία αρθρογράφησης του παρόντος άρθρου.
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο, αρθρογράφο, ερευνητή και συγγραφέα του best seller BREATH – ΑΝΑΣΑ, ο χειρότερος τρόπος αναπνοής στο ζωικό βασίλειο είναι η στοματική αναπνοή. Με βάση αυτό και με τον τρόπο περιγραφής που δίνει ο συγγραφέας, αντιλαμβανόμαστε το εύρος των προβλημάτων που δημιουργούνται και την έκταση που παίρνουν εαν πράττουμε με αυτόν τον τρόπο. Το να αναπνέουμε ασυνείδητα πολλές φορές από το στόμα ακόμα και από συνήθεια μπορεί να προκαλέσει αρκετά προβλήματα στον οργανισμό μας, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία μας και δημιουργώντας ίσως ανυπολόγιστες ζημιές.
Ο συγγραφέας αναφέρει ότι η στοματική αναπνοή βλάπτει σοβαρά την υγεία μας. Το στόμα είναι προορισμένο για τη λήψη τροφής και την ομιλία. Το να αναπνέουμε λοιπόν από το στόμα μας αφήνει εκτεθειμένους σε πολλά αερομεταφερόμενα παθογόνα και βακτήρια προκαλώντας προβλήματα όπως:
• Ροχαλητό (το οποίο αποτελεί και πρόβλημα της δυσεξέλιξης του ανθρώπινου είδους – σύμφωνα με τη θεωρία που έγινε ευρέως γνωστή από τον βιολόγο του Χάρβαρντ, Ντάνιελ Λίμπερμαν)
- Σύριγμα κατά την αναπνοή και διάφορα άλλα αναπνευστικά προβλήματα
- Σύνδρομο υπνικής άπνοιας, άσθμα, αλλεργίες, ιγμορίτιδες
- Επιμήκυνση προσώπου, μη επιθυμητή αλλαγή στα χαρακτηριστικά του προσώπου, ασύμμετρη γνάθος, στραβά και συνωστισμένα δόντια, προγναθισμός της άνω ή και της κάτω γνάθου
- Ξηροστομία, υπέρταση, (η οποία με τη σειρά της επιφέρει άλλα τόσα προβλήματα)
- Διαταραχή της μεταβλητότητας της καρδιακής συχνότητας άρα άμεση δημιουργία στρες, μεταβολές στον καρδιακό ρυθμό, στη θερμοκρασία του σώματος, στον μεταβολισμό, στα επίπεδα σακχάρου
- Δυσφορία, πονοκέφαλος, απώλεια ενέργειας, αφυδάτωση.
- Απώλεια νερού από το σώμα μέχρι και 40% κυρίως όταν κατά τη διάρκεια του ύπνου η γνάθος παραμένει ανοιχτή.
Το σώμα και οι αεραγωγοί υπόκεινται σε αλλαγές που είναι μόνο προς το χειρότερο. Οι μαλακοί ιστοί στο πίσω μέρος του στόματος χαλαρώνουν και κυρτώνουν προς τα μέσα, αφού δεν ασκείται πίεση μέσω της εισπνοής, γεγονός που δυσχεραίνει την αναπνοή. Η ρινική αναπνοή θα είχε αντίθετα αποτελέσματα και θα οδηγούσε σε περαιτέρω ρινική αναπνοή, όπως βέβαια και η στοματική αναπνοή θα οδηγούσε σε περαιτέρω στοματική αναπνοή σύμφωνα με τον συγγραφέα.
Στη συνέχεια της έρευνάς του, σε συνεργασία με τον Anders Olsson, ο οποίος είναι επίσης συγγραφέας και ερευνητής, παρατήρησαν ότι η στοματική αναπνοή πλήττει τις αθλητικές επιδόσεις, καθώς αλλάζει τον αναπνευστικό και καρδιακό ρυθμό, θέτοντας το σώμα σε κατάσταση στρες που το εξαντλεί γρήγορα. Αυτό όπως και πολλά από τα αναφερόμενα προβλήματα δεν θα προκαλούνταν αν χρησιμοποιούσαμε τη μύτη ως μέσο αναπνοής και όχι το στόμα.
Οι παραπάνω λόγοι δείχνουν ότι το όργανο που ονομάζεται Μύτη δεν παίρνει την αξία που της αναλογεί και δεν αναγνωρίζεται ο ρόλος της, ούτε υπάρχει η κατανόηση των κρυφών δυνάμεών της. Αντίθετα, σύμφωνα με τον επικεφαλής των ρινολογικών ερευνών του Στάνφορντ, δρ Τζέικαρ Νάιακ, ο οποίος τρέφει βαθύ σεβασμό για το όργανο αυτό, θεωρείται ένα παρεξηγημένο και υποτιμημένο όργανο. Ο ίδιος ασχολείται αποκλειστικά με τις κρυφές δυνάμεις της μύτης και έχει επίσης μέσα από τις έρευνές του ανακαλύψει ότι οι ανατομικές δομές που υπάρχουν στο κρανίο ελέγχουν ζωτικές λειτουργίες στο σώμα.
Η συνεχής στοματική αναπνοή δεν αφήνει το στόμα να αναπτυχθεί σωστά, ούτε να αποκτήσει μεγαλύτερο εύρος. Η υπερώα στην συνέχεια τείνει να εκτείνεται προς τα επάνω και όχι προς τα έξω, με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται η ανάπτυξη της ρινικής κοιλότητας, αυτή να συρρικνώνεται και η λειτουργία των ευαίσθητων δομών της μύτης να διαταράσσεται. Στη συνέχεια, η συρρίκνωση του ρινικού χώρου οδηγεί σε συμφόρηση και περιορίζεται η αναπνοή.
Οφέλη της Ρινικής Αναπνοής στην καθημερινότητα
Με βάση τα πιο πάνω δεδομένα αντιλαμβανόμαστε πλήρως ότι η αναπνοή από το στόμα και η αποφυγή ρινικής αναπνοής χωρίς πρωτίστως να προηγηθεί η κατανόηση της σημαντικότητάς της Ρινικής Αναπνοής, είναι γεγονότα που δυσχεραίνουν τη βιολογική μας κατάσταση και ανάπτυξη. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, αν δεν επαναφέρουμε αυτήν την διαδικασία θα απέχουμε αρκετά από το να ανακτήσουμε ξανά τη σχεδόν τέλεια και αρχαία μορφολογία μας.
Ας ανατρέξουμε τώρα στα πολυπόθητα και πολυάριθμα οφέλη της Ρινικής Αναπνοής. Όπως έχει αναφερθεί και πιο πάνω η ρινική αναπνοή οδηγεί σε περαιτέρω ρινική αναπνοή και αντιστρέφει τα αποτελέσματα που προκαλούνται από τη στοματική αναπνοή. Αυτό συμβαίνει όταν ο αέρας που εισέρχεται στο σώμα με τη ρινική εισπνοή ασκεί πίεση στους μαλακούς και άτονους ιστούς που βρίσκονται στο πίσω μέρος του λαιμού έχοντας έτσι ως αποτέλεσμα να διευρύνονται οι αεραγωγοί και να διευκολύνεται η αναπνοή. Οι μύες τώρα από μαλακοί και άτονοι συσφίγγονται και έτσι μπορούν να παραμένουν σε αυτή την ανοιχτή και διευρυμένη θέση σύμφωνα με τον συγγραφέα, τα πειράματα και τις έρευνες που έχει διεξαγάγει.
Συνεχίζοντας με τα οφέλη, θα δούμε ότι εκτελώντας ρινική αναπνοή πέραν του ότι μας δίνεται η ευκαιρία να αποκτήσουμε πίσω την ικανότητα να αναπνέουμε σωστά, μας βοηθά να διαπιστώσουμε ότι η υγεία βελτιώνεται. Η κατάθλιψη υποχωρεί, οι πονοκέφαλοι εξαφανίζονται, το πρόσωπο βρίσκει τη φυσική του όψη, οι αεραγωγοί αναδιαμορφώνονται και βρίσκουν τη φυσική μορφή τους, το ροχαλητό παύει να υπάρχει. Συνεχίζοντας με αυτόν τον ρυθμό επανερχόμαστε στην αρχή της παραγράφου αυτής, όπου αναφέρεται ότι η ρινική αναπνοή έχει τα αντίθετα αποτελέσματα από τη στοματική αναπνοή επιβεβαιώνοντας την αναφορά της.
Η μύτη που τόσο υποτιμάται και ως επί το πλείστον δεν αναγνωρίζεται μας δίνει πρόσβαση σε πολλά από τα οφέλη που θα αναφέρουμε και πιο κάτω, αλλά και μας επιτρέπει τη λειτουργία της όσφρησης ( πρωταρχική μας αίσθηση), όπου μέσα από αυτή αναγνωρίζουμε διάφορες οσμές και αυτές με τη σειρά τους φέρουν ανάλογα αναμνήσεις, δημιουργούν σκέψεις και συναισθήματα. Πρόκειται για ένα άλλο σημείο που μας δείχνει τον σημαντικό ρόλο της μύτης.
Η Γιόγκα και η Nadhi Shodhana ως μέθοδοι επανεκπαίδευσης
Βλέπουμε ότι η μύτη καθαρίζει και θερμαίνει τον αέρα που εισέρχεται στο σώμα, τον εφυγραίνει για να απορροφηθεί πιο εύκολα, μπορεί να πυροδοτήσει την έκκριση ορμονών και χημικών ουσιών που μειώνουν όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω την μείωση της αρτηριακής πίεσης. Αυτές οι ορμόνες και χημικές ουσίες διευκολύνουν επίσης την πέψη. Προστίθεται στα οφέλη η ρύθμιση του καρδιακού ρυθμού, η αποθήκευση των αναμνήσεων, η διάνοιξη των αγγείων στα δάκτυλα των ποδιών. Η μύτη επίσης συνδέεται στενά με το αναπαραγωγικό σύστημα του άνδρα και της γυναίκας, όσον αφορά σημαντικές λειτουργίες τους. Για πιο λεπτομερή αναφορά εδώ προτείνω να μελετήσετε το ίδιο το βιβλίο και τις πηγές που αναφέρει.
Τελικά η μύτη αποδεδειγμένα δεν αποτελεί μόνο ένα κομμάτι πάνω στο σώμα μας η αξία της επιβεβαιώνεται τόσο από τον συγγραφέα όσο και από πλήθος επιστημονικών ερευνών. Διαθέτει στο οπλοστάσιό της τα δύο ρουθούνια τα οποία συνδέονται άμεσα με τη διάθεση και την ψυχολογία μας. Εκτός από τη φυσιολογική της λειτουργία, η μύτη επηρεάζει και τη ψυχολογική μας ισορροπία μέσω της ενεργοποίησης των ρουθουνιών.
Όταν η αναπνοή εκτελείται από τη μύτη ενεργοποιείται κάποτε πιο πολύ το αριστερό ρουθούνι και κάποτε το δεξί. Ανάλογα με το ποιο από τα δύο θα ενεργοποιηθεί περισσότερο, θα λειτουργήσει και ανάλογα η ψυχοσύνθεσή μας και ακολούθως οι κινήσεις μας, οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας.
Το δεξί ρουθούνι συνδέεται με το συμπαθητικό σύστημα όπου είναι η φάση μάχης ή φυγής το λεγόμενο «fight or flight mode», η λογική σκέψη. Το αριστερό ρουθούνι συνδέεται με το παρασυμπαθητικό σύστημα που είναι το φρένο όπως αναφέρει ο συγγραφέας στο γκάζι. Πρόκειται για χαρακτηρισμό που δίνεται για να παρουσιάσει το δεξί ρουθούνι. Στη φύση χρειάζεται να υπάρχει ισορροπία. Έτσι και εδώ, η φύση έχει προνοήσει να μπορούμε να αποκτήσουμε ισορροπία στο αυτόνομο νευρικό μας σύστημα μέσω της Ρινικής Αναπνοής.
Η σοφία της Γιόγκα μας προσφέρει μια πρακτική μέθοδο για να αξιοποιήσουμε όλα αυτά τα οφέλη. Ο συγγραφέας εδώ μας δείχνει απόλυτα πως η σοφία της Επιστήμης της Γιόγκα συνδέεται άψογα και πως μέσα από αυτή μπορούμε να πετύχουμε αυτήν την πολυπόθητη ισορροπία. Μέσα από την παράδοση και επιστήμη της Γιόγκα λοιπόν μας δίνεται η τεχνική αναπνοής – πραναγιάμα, «Nadhi Shoddana» – «Εναλασσόμενη Αναπνοή», με την μπορούμε να φέρουμε τα δύο ημισφαίρια και το αυτόνομο νευρικό σύστημα σε ισορροπία. Σε επόμενο άρθρο θα αναφερθούμε πιο στοχευμένα σε αυτή την τεχνική αναπνοής.
Συμπέρασμα & Πρακτικό κάλεσμα για αλλαγή
Όταν η αναπνοή εκτελείται ρινικά, η διεργασία αυτή ωθεί τα ρουθούνια να εκκρίνουν αυξημένη ποσότητα μονοξειδίου του αζώτου, μιας μοριακής ένωσης που παίζει θεμελιώδη ρόλο στην αποτελεσματική κυκλοφορία και μεταφορά του οξυγόνου στα κύτταρα. Η διεργασία αυτή και η αλλαγή στη βιοχημεία του οργανισμού επηρεάζει σημαντικά την ανοσολογική απόκριση, το σωματικό βάρος, το κυκλοφορικό σύστημα, τη συναισθηματική μας κατάσταση και τόσα άλλα.
Αναφέρει επίσης ότι η ρινική αναπνοή μπορεί να αυξήσει μέχρι και έξι φορές την παραγωγή του μονοξειδίου του αζώτου, πράγμα που, μας επιτρέπει να προσλαμβάνουμε 18% περισσότερο οξυγόνο. Με την στοματική αναπνοή θα προσλαμβάναμε λιγότερο.
Γενικότερα ο συγγραφέας συστήνει ανεπιφύλακτα τη ρινική αναπνοή και μας ωθεί στο να αρχίσουμε να εξερευνούμε το πως μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος αυτός. Αναφέρει τρόπους και μεθόδους στο βιβλίο του, όπου μπορείτε να ανατρέξετε για πιο διεξοδική ανάλυση.
Εν κατακλείδι, βλέπουμε ότι από τα παραπάνω συνάγεται το συμπέρασμα ότι χρειάζεται να δοθεί η κατάλληλη και δέουσα έμφαση στο θέμα της Ρινικής Αναπνοής , ώστε να ενθυμηθούμε τη Φύση μας και να απολαύσουμε τα πολυάριθμα οφέλη της. Οφείλουμε να τιμήσουμε το όργανο που ονομάζεται Μύτη και να του παραχωρήσουμε την αξία που του αναλογεί. Η Ρινική Αναπνοή θα προσφέρει σε όλους μας καλύτερη και πιο ποιοτική ζωή.
Ξένια Ανδρέου
